Jaka jest różnica między gwintownikami a narzynkami?

Czym różni się gwintownik od narzynki?

W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się różnicy między gwintownikami a narzynkami. Choć obie te grupy narzędzi służą do wykonywania gwintów, ich zastosowanie i konstrukcja znacznie się różnią. Zrozumienie tych różnic jest fundamentalne dla precyzyjnego i efektywnego gwintowania, niezależnie od tego, czy pracujemy w przydomowym warsztacie czy wymaga tego nasza praca zawodowa. W tym wpisie przyjrzymy się bliżej, jakie są techniczne aspekty gwintowników i narzynek, jakie są ich rodzaje oraz jak prawidłowo dobierać je do konkretnych zadań.

Jaka różnica między gwintownikiem a narzynką?

Gwintowniki i narzynki są nieodłącznymi narzędziami przy tworzeniu połączeń gwintowanych. Gwintownik to narzędzie służące do nacinania gwintów wewnętrznych. Narzynka z kolei jest wykorzystywana do nacinania gwintów zewnętrznych, czyli na prętach lub rurach. Oba narzędzia mają swoje specyficzne zastosowania i są niezastąpione w różnych etapach produkcji i montażu elementów mechanicznych.

Gwintowniki

Zacznijmy więc od gwintowników. Gwintowniki dzielimy na dwa rodzaje, maszynowe i ręczne. Jedne od drugich różnią się przeznaczeniem, rowkami wiórowymi jak i sposobem użycia.

• Gwintownik ręczny: Jest przeznaczony do ręcznego wkręcania gwintów w materiałach specjalnym pokrętłem do gwintowników. Jest to narzędzie stosowane głównie przy małych projektach, naprawach.
• Gwintownik maszynowy: Jest przeznaczony do używania w maszynach do gwintowania, takich jak wiertarki gwintujące, tokarki czy frezarki. Gwintowniki maszynowe są często bardziej wytrzymałe i przystosowane do pracy w warunkach wysokich obciążeń i powtarzalności.

Gwintownik ręczny

Gwintowniki ręczne to narzędzia przeznaczone do nacinania gwintów wewnętrznych. Są one szeroko stosowane zarówno w warsztatach amatorskich jak i bardziej profesjonalnych. Gwintowniki ręczne występują w różnych rozmiarach, dostosowanych do specyficznych potrzeb i typów gwintów. Gwintowniki ręczne posiadają proste rowki i są podstawowym rodzajem tego typu narzędzia. Gwintowniki ręczne są dostępne najczęściej w zestawach, które składają się z trzech narzędzi. Taki zestaw pozwala na precyzyjne i stopniowe nacinanie gwintu, co jest kluczowe dla uzyskania dokładnego i trwałego połączenia gwintowanego.

Dlaczego gwintowniki ręczne są często sprzedawane w zestawach po trzy sztuki? Odpowiedź leży w szczegółach procesu nacinania gwintów, który wymaga stopniowego zagłębiania się w materiał. Przyjrzyjmy się bliżej każdemu z elementów zestawu.

• Gwintownik wstępny - zwany również gwintownikiem zdzierakiem, jest pierwszym narzędziem używanym w procesie gwintowania. Posiada on najkrótszą i najbardziej stożkową część roboczą, która pozwala na łatwe rozpoczęcie nacinania gwintu. Gwintownik ten usuwa większość materiału z otworu, tworząc wstępny kształt gwintu. Jego główną rolą jest przygotowanie otworu do dalszej obróbki, minimalizując ryzyko pęknięcia narzędzia czy uszkodzenia materiału.
• Gwintownik pośredni - nazywany również gwintownikiem średnim, jest drugim narzędziem w zestawie. Ma on mniej stożkową część roboczą w porównaniu do gwintownika wstępnego i jest odpowiedzialny za dalsze pogłębianie i kształtowanie gwintu. Gwintownik pośredni usuwa kolejną porcję materiału, zbliżając kształt gwintu do finalnego. Dzięki temu proces gwintowania przebiega stopniowo, co zmniejsza obciążenie na narzędzie i zapewnia większą kontrolę nad jakością gwintu.
• Gwintownik wykańczający - znany również jako gwintownik wykończeniowy, jest ostatnim narzędziem w zestawie. Posiada najmniej stożkową część roboczą i jest przeznaczony do wykończenia gwintu. Jego zadaniem jest nadanie gwintowi ostatecznego kształtu, usunięcie drobnych nierówności oraz zapewnienie, że gwint jest równy i precyzyjny na całej swojej długości. Gwintownik wykańczający usuwa ostatnie resztki materiału, co pozwala na uzyskanie idealnego pasowania gwintu z nakrętką lub śrubą.

Gwintownik maszynowy

Tak jak wspomnieliśmy oprócz gwintowników ręcznych możemy wyróżnić również gwintowniki maszynowe.  Gwintowniki maszynowe są wysokowydajnymi narzędziami stosowanymi do formowania gwintów w metalach i innych materiałach w jednym podejściu. Przeznaczone są głównie do pracy w maszynach przemysłowych takich jak wiertarki gwintujące, tokarki czy frezarki. Ich zaawansowana konstrukcja i materiały zapewniają wysoką precyzję oraz wydajność. Gwintowniki maszynowe również możemy podzielić na dwie kategorie ponieważ różnią się od siebie nakrojem, rowkami i chwytami. Tym samym gwintowniki maszynowe dzielimy na te do otworów przelotowych i nieprzelotowych.

• Gwintowniki przelotowe są używane do gwintowania otworów przelotowych, czyli takich, które przebijają materiał na wylot. Gwintowniki te mają specjalną konstrukcję, która umożliwia łatwe usuwanie wiórów z otworu podczas procesu gwintowania, co jest kluczowe dla uzyskania czystego i precyzyjnego gwintu.
• Gwintowniki nieprzelotowe są używane do gwintowania otworów ślepych, czyli takich, które nie przebijają materiału na wylot. Są one zaprojektowane tak, aby minimalizować ryzyko uszkodzenia dna otworu, a także aby skutecznie usuwać wióry, które mogą się gromadzić w otworze.

Rodzaje rowków wiórowych w gwintownikach mają istotne znaczenie przy gwintowaniu różnych rodzajów otworów, zarówno przelotowych, jak i nieprzelotowych. Długość wiórów, czyli ilość materiału, która jest usuwana podczas jednego obrotu gwintownika, jest istotna dla właściwego funkcjonowania procesu gwintowania. Oto zestawienie, jakie rodzaje rowków wiórowych są dedykowane jakim rodzajom otworów:

Rowki proste: otwory przelotowe i nieprzelotowe, wióry krótkie i średnie.

Rowki proste ze skośną powierzchnią natarcia: otwory przelotowe o średnich i długich wiórach

Rowki śrubowe (lewe, prawe): rowki śrubowe prawe do nieprzelotowych otworów o średnich i długich wiórach. Rowki śrubowe lewe do przelotowych przy gwincie prawym i do nieprzelotowych o gwincie lewym – wióry średnie i długie.

Gwintowniki maszynowe stanowią kluczowe wyposażenie dla każdego zakładu produkcyjnego, który wymaga efektywnego wytwarzania gwintów w materiałach konstrukcyjnych. Dzięki zaawansowanej konstrukcji, wysokogatunkowym materiałom i różnorodności typów, są nieocenionymi narzędziami wspierającymi precyzyjną inżynierię mechaniczną oraz procesy produkcyjne na wielu poziomach zaawansowania technologicznego.

Co to są narzynki?

Narzynki, zwane również głowicami do nacinania gwintów, to narzędzia skrawające służące do tworzenia gwintów zewnętrznych. Gwinty zewnętrzne to te, które znajdują się na zewnątrz elementów, takich jak śruby czy pręty gwintowane. Narzynka ma kształt okrągłego pierścienia z ostrymi krawędziami tnącymi wewnątrz, które nacinają materiał, tworząc gwint. Narzynki są wykonane z twardych materiałów aby zapewnić trwałość i precyzję podczas pracy.

Narzynki służą do nacinania zewnętrznych gwintów na wałkach, prętach i innych cylindrycznych elementach. Są to narzędzia przypominające okrągłe matryce z otworem w środku, który ma kształt odpowiedniego gwintu. Narzynki są dostępne w różnych typach i rozmiarach, co pozwala na nacinanie różnych rodzajów gwintów.

Charakterystyka narzynek

• Kształt i budowa: Najczęściej mają okrągły kształt, choć spotyka się także narzynki kwadratowe i sześciokątne. Wewnątrz narzynki znajduje się profil gwintu, a na zewnątrz zazwyczaj znajdują się uchwyty lub otwory umożliwiające zamocowanie narzynki w odpowiednim narzędziu.
• Materiały: Wykonane są z wysokogatunkowych stali narzędziowych, często hartowanych, aby zapewnić trwałość i odporność na ścieranie.

Rodzaje narzynek dostępne na rynku:

• Standardowe narzynki ręczne: Najczęściej używane do prac amatorskich i małoseryjnych.
• Narzynki maszynowe: Przeznaczone do użycia w maszynach, co pozwala na większą precyzję i wydajność.
• Narzynki regulowane: Umożliwiają niewielkie zmiany średnicy gwintu, co jest przydatne przy dokładnym dopasowywaniu gwintów.

Czym są gwinty metryczne? Czym są gwinty calowe?

Gwinty metryczne i calowe to dwa podstawowe typy gwintów stosowanych w połączeniach śrubowych, które różnią się jednostkami miary i normami konstrukcyjnymi. Oto szczegółowe wyjaśnienie każdego z tych rodzajów gwintów:

Gwinty Metryczne

Gwinty metryczne są oparte na systemie metrycznym, który jest standardem międzynarodowym (SI). Jednostką miary w tym systemie jest milimetr (mm).

Gwinty metryczne są zdefiniowane przez dwie główne charakterystyki:

Średnica nominalna (d): Jest to średnica zewnętrzna gwintu mierzona w milimetrach.

Skok gwintu (P): Odległość pomiędzy dwoma kolejnymi zwojami gwintu mierzona równolegle do osi gwintu, również wyrażona w milimetrach. Gwinty metryczne mogą być oznaczane zgodnie z normami ISO, na przykład M10 x 1.5, gdzie "M" oznacza gwint metryczny, "10" to średnica nominalna w milimetrach, a "1.5" to skok gwintu w milimetrach.

Gwinty Calowe

Jednostką miary jest cal (inch). Gwinty te są najczęściej stosowane w krajach anglosaskich.

Kluczowe cechy gwintów calowych to:

Średnica nominalna: Mierzona w calach.

Ilość zwojów na cal (TPI - Threads Per Inch): Jest to liczba zwojów gwintu na jednym calu długości. Gwinty calowe mogą być oznaczane na kilka sposobów, w zależności od rodzaju gwintu, np. UNC (Unified National Coarse) lub UNF (Unified National Fine). Przykładowa oznaczenie to 1/4-20 UNC, gdzie "1/4" to średnica nominalna w calach, a "20" to ilość zwojów na cal.

Porównanie Gwintów Metrycznych i Calowych

• Jednostki miary: Gwinty metryczne używają milimetrów, a gwinty calowe cali.
• Normy i standardy: Gwinty metryczne są znormalizowane przez ISO, natomiast gwinty calowe przez ANSI/ASME.
• Oznaczenia: Gwinty metryczne są oznaczane przez średnicę i skok gwintu, podczas gdy gwinty calowe przez średnicę i TPI.
• Zastosowania: Gwinty metryczne są powszechnie stosowane w większości krajów na świecie, podczas gdy gwinty calowe są głównie używane w USA, Kanadzie i Wielkiej Brytanii. Rozróżnienie pomiędzy tymi typami gwintów jest kluczowe w przemyśle maszynowym, budownictwie oraz innych dziedzinach inżynierii, gdzie precyzja i zgodność z normami są niezbędne dla prawidłowego montażu i działania urządzeń oraz konstrukcji.  

Podsumowując dzisiejszy wpis:

Zarówno narzynki, jak i gwintowniki są niezbędnymi narzędziami w warsztatach i przemyśle obróbki metali. Wybór odpowiedniego narzędzia zależy od rodzaju gwintu, który chcemy uzyskać, oraz od specyfiki materiału i dokładności wymagań. Zrozumienie różnic między tymi narzędziami oraz ich prawidłowe zastosowanie jest kluczowe dla osiągnięcia wysokiej jakości i precyzji w pracy.

Mamy nadzieję, że ten wpis pomógł wyjaśnić, czym są narzynki i gwintowniki oraz jakie są ich kluczowe różnice. Jeśli planujesz zakup narzynki, gwintownika lub całego zestawu, zapoznaj się z ofertą marki DEDRA (kliknij tutaj)!