Przycinanie młodych drzewek owocowych dla początkujących

Przycinanie drzewek owocowych to jeden z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych, który wpływa na ich zdrowie, kształt oraz obfitość plonów. Właściwe cięcie poprawia przewietrzanie korony, zwiększa dostęp światła i ogranicza ryzyko chorób. Jednak aby przycinanie było skuteczne, musi być przeprowadzone prawidłowo, z uwzględnieniem gatunku drzewa oraz pory roku. W tym wpisie przedstawimy wszystkie podstawowe informacje, które pomogą początkującym sadownikom w cięciu młodych drzewek owocowych. Omówimy również najczęstsze błędy, których warto unikać, aby nie osłabić rośliny ani nie zahamować jej wzrostu. Dzięki odpowiednim technikom przycinania drzewa będą zdrowsze i bardziej odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne.

Dlaczego przycinanie drzew owocowych jest ważne?

Przycinanie spełnia kilka kluczowych funkcji, które mają bezpośredni wpływ na zdrowie i owocowanie drzewa:

• Zdrowie drzewa – usuwanie chorych i martwych gałęzi zmniejsza ryzyko infekcji grzybiczych i bakteryjnych, które mogą prowadzić do osłabienia całej rośliny.
• Lepsze owocowanie – odpowiednie cięcie stymuluje wzrost młodych, owocujących pędów.
• Lepsza struktura korony – prawidłowo uformowana korona umożliwia lepszy dostęp światła do owocujących gałęzi.
• Zapobieganie złamaniom – odpowiednie formowanie gałęzi zapobiega ich łamaniu się pod ciężarem owoców.
• Regulacja wzrostu – cięcie pozwala na kontrolowanie rozmiaru drzewa, co jest istotne zwłaszcza w sadach.

Kiedy przycinać drzewa owocowe?

Przycinanie młodych drzewek owocowych to kluczowy zabieg, który wpływa na ich prawidłowy rozwój, zdrowie oraz przyszłe owocowanie. Wiele osób obawia się cięcia, myśląc, że może zaszkodzić roślinie, jednak bez niego drzewo może rosnąć chaotycznie, mieć słabsze gałęzie i mniejsze plony oraz być narażone na choroby. Zacznijmy więc od postaw i poznajmy dwa główne okresy, w których najlepiej przycinać drzewka owocowe.

Przedwiośnie (luty–marzec) – cięcie zimowe

Najważniejszym okresem jest przedwiośnie, czyli przełom lutego i marca, zanim drzewo wejdzie w fazę intensywnego wzrostu. Najczęściej w tym okresie przycina się jabłonie i grusze, trochę później (marzec/kwiecień) śliwy, morele i brzoskwinie.

Warto pamiętać, że drzewa takie jak wiśnie i czereśnie, są bardziej wrażliwe na infekcje grzybicze, dlatego dla nich korzystniejszy jest okres letni w którym stosujemy cięcie prześwietlające, cięcie formujące wiosną stosujemy ostrożnie, w bardzo ładną pogodę i najlepiej tylko dla świeżo obsadzonych drzew.

W przypadku niskich temperatur poniżej -5°C należy wstrzymać się z przycinaniem drzew, ponieważ cięcie w mroźne dni może powodować uszkodzenia tkanek i zwiększyć ryzyko przemarzania. Najlepiej poczekać, aż temperatura wzrośnie powyżej -5°C i utrzyma się na takim poziomie przez kilka dni. Jeśli konieczne jest wykonanie cięcia, najlepiej ograniczyć się do usuwania chorych i martwych gałęzi (cięcie sanitarne).

Lato (lipiec–sierpień) – cięcie letnie

Drugim ważnym momentem jest lato, a dokładniej okres od lipca do sierpnia, który jest idealny dla wiśni i czereśni, które najlepiej przycinać od razu po zbiorach. Letnie cięcie (głównie prześwietlające) stosuje się także w przypadku moreli, brzoskwiń, jabłoni i grusz jako cięcie dodatkowe.

Najważniejsze techniki cięcia

Cięcie formujące - jest to pierwsze cięcie, wykonywane w pierwszych latach po posadzeniu drzewka (do 3-5 lat), aby nadać koronie pożądany kształt i zapewnić prawidłowy rozwój. 

Jak wykonać cięcie formujące?

• W pierwszym roku po posadzeniu skracamy przewodnik (główny pęd) na wysokość 70-90 cm.
• W drugim roku wybieramy 3-5 najmocniejszych pędów bocznych i skracamy je o 1/3 ich długości, aby wzmocnić ich rozwój.
• Ścinamy „wilki” (mocne, pionowe pędy wyrastające z konarów lub pnia), które nie owocują.

Cięcie prześwietlające - polega na usuwaniu nadmiernie zagęszczających koronę gałęzi, co poprawia dostęp światła i przewiewność, zmniejszając ryzyko chorób grzybiczych.

Jak wykonać cięcie prześwietlające

• Usuwamy gałęzie rosnące do środka korony.
• Zwracamy szczególną uwagę na gałęzie ocierające się o siebie i krzyżujące.
• Nie przerzedzamy nadmiernie, by nie osłabić rośliny.

Cięcie odmładzające - bardziej zaawansowana technika cięcia, która nie jest zalecana dla początkujących, stosowana w przypadku starych drzew o osłabionym owocowaniu, w celu pobudzenia ich do wzrostu i wytwarzania nowych pędów owoconośnych. Wykonujemy je stopniowo przez 2-3 lata, aby uniknąć zbyt dużego osłabienia drzewa.

Jak wykonać cięcie odmładzające?

• Usuwamy najstarsze, mało produktywne konary, tnąc je na wysokości młodych, silnych odrostów bocznych.
• Gałęzie skracamy o 1/3 lub nawet o połowę długości, pozostawiając te najsilniejsze i zdrowe.
• Po cięciu zabezpieczamy rany maścią ogrodniczą, aby przyspieszyć gojenie.

Cięcie sanitarne - ma na celu usunięcie uszkodzonych, chorych i suchych gałęzi oraz zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób i szkodników.

Jak wykonać cięcie sanitarne?

• Usuwamy martwe, połamane, porażone przez choroby lub szkodniki gałęzie, tnąc je tuż przy nasadzie.
• W przypadku chorób grzybowych należy usuwać całe porażone gałęzie i skutecznie utylizować, aby zapobiec infekcji innych roślin.
• Po każdym cięciu warto odkazić narzędzia, aby nie przenosić chorób na zdrowe części drzewa.

Każde z tych cięć przyczynia się do poprawy kondycji drzewa, zwiększenia plonowania i estetyki korony. Kluczowe jest ich systematyczne wykonywanie oraz dostosowanie do konkretnego gatunku i wieku rośliny.

Jak prawidłowo przycinać drzewa owocowe?

Zwróć uwagę na kąt i miejsce cięcia – cięcie wykonujemy ok. 5 mm nad pąkiem - ważne by było ukośne, woda nie powinna zatrzymywać się na powierzchni rany i spływać na pąk. Pąki powinny być skierowane na zewnątrz a nie do wewnątrz - dzięki temu unikniemy nadmiernego zagęszczenia korony (ta metoda nie jest stosowana w przypadku drzewek kolumnowych).

Odpowiednia pogoda - cięcie wykonuj w bezdeszczowy i słoneczny dzień.

Wybierz odpowiednie narzędzia – używaj ostrych sekatorów i nożyc, aby zapewnić idealne cięcie. Pamiętaj o używaniu czystych narzędzi, jest to niezwykle istotne dla zdrowia przycinanych drzewek. Jeśli chcesz dowiedzieć się trochę więcej o sekatorach nożycowych i kowadełkowych sprawdź nasz wpis poświęcony tej tematyce kliknij tutaj >>>

Nie usuwaj zbyt dużej ilości gałęzi jednocześnie – zbyt agresywne cięcie osłabia drzewo i może doprowadzić do obniżenia plonów.

Zabezpiecz rany po cięciu – stosuj maść ogrodniczą na większe rany, aby zapobiec infekcjom i przyspieszyć gojenie.

Regularność jest kluczowa – zaniedbanie przycinania może doprowadzić do nadmiernego zagęszczenia korony i osłabienia owocowania.

Najczęstsze błędy podczas przycinania

Cięcie w nieodpowiednim czasie – np. przycinanie drzew w mroźne dni może prowadzić do przemarznięcia i osłabienia rośliny.

Zbyt intensywne przycinanie – może osłabić drzewo i zmniejszyć plonowanie w kolejnym sezonie.

Pozostawianie zbyt długich kikutów – powoduje zamieranie pędów i sprzyja infekcjom.

Brak regularnego przycinania – skutkuje zagęszczoną koroną i słabszym owocowaniem.

Podsumowanie

Przycinanie drzewek owocowych to nie tylko zabieg pielęgnacyjny, ale kluczowy element dbania o zdrowie i plenność roślin. Wymaga wiedzy, cierpliwości oraz odpowiedniego podejścia do każdego gatunku. Regularne i prawidłowe cięcie zwiększa jakość owoców, wydłuża żywotność drzewa i ogranicza ryzyko chorób. Praktyka i obserwacja własnych drzew pozwolą na osiągnięcie najlepszych efektów i zdrowych, obficie owocujących roślin.